HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT – SINH HỌC ĐGNL HÀ NỘI
Hệ Tuần Hoàn Sinh Học: Cấu Tạo, Phân Loại và Vai Trò ở Động Vật
Trong thế giới sinh học, hệ tuần hoàn sinh học đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc vận chuyển các chất cần thiết và loại bỏ các chất thải khỏi cơ thể. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm, cấu tạo, các dạng hệ tuần hoàn cũng như vai trò sinh học của chúng ở động vật.

1. Hệ tuần hoàn sinh học là gì?
Hệ tuần hoàn là hệ cơ quan giúp vận chuyển:
- Chất dinh dưỡng, khí O₂ và các hormon đến tế bào.
- Chất thải và khí CO₂ từ tế bào đến cơ quan bài tiết hoặc cơ quan hô hấp.
👉 Đây là một hệ vận chuyển kín, có chức năng kết nối các hệ cơ quan khác trong cơ thể thành một thể thống nhất.
2. Cấu tạo của hệ tuần hoàn
Hệ tuần hoàn sinh học cơ bản gồm 3 thành phần:
- Tim: Cơ quan trung tâm, làm nhiệm vụ bơm máu.
- Hệ mạch: Bao gồm động mạch, tĩnh mạch và mao mạch – là “đường ống” dẫn máu đi khắp cơ thể.
- Máu hoặc dịch tuần hoàn: Là chất lỏng vận chuyển các chất cần thiết và đào thải.
3. Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật
Tùy theo cấu tạo tim và mạch máu, hệ tuần hoàn ở động vật được chia thành 3 dạng chính:
✅ Hệ tuần hoàn hở:
- Máu được bơm từ tim vào khoang cơ thể rồi tiếp xúc trực tiếp với tế bào.
- Ví dụ: Ở các loài thân mềm như ốc sên, côn trùng.
✅ Hệ tuần hoàn kín:
- Máu luôn lưu thông trong hệ thống mạch máu kín.
- Hiệu quả vận chuyển cao hơn hệ tuần hoàn hở.
- Ví dụ: Ở giun đất, cá, chim, thú, người…
✅ Hệ tuần hoàn đơn và kép:
- Đơn: Máu chỉ đi qua tim một lần trong một vòng tuần hoàn (như ở cá).
- Kép: Máu đi qua tim hai lần, gồm hai vòng tuần hoàn riêng biệt (ở chim, thú và người).
4. Vai trò của hệ tuần hoàn sinh học
🔹 Vận chuyển oxy (O₂) từ cơ quan hô hấp đến tế bào và CO₂ ngược lại.
🔹 Cung cấp dinh dưỡng, hormone và các yếu tố cần thiết cho tế bào.
🔹 Loại bỏ chất thải như urê, CO₂ thông qua thận, phổi hoặc da.
🔹 Điều hòa nhiệt độ cơ thể (ở động vật hằng nhiệt).
🔹 Bảo vệ cơ thể thông qua hệ miễn dịch (bạch cầu, kháng thể trong máu).
5. So sánh hệ tuần hoàn hở và kín
| Tiêu chí | Hệ tuần hoàn hở | Hệ tuần hoàn kín |
|---|---|---|
| Đường đi của máu | Không hoàn toàn qua mạch | Qua hệ thống mạch kín |
| Hiệu quả trao đổi chất | Thấp | Cao |
| Áp lực máu | Thấp | Cao |
| Ví dụ | Côn trùng, thân mềm | Giun đất, cá, người |
6. Hệ tuần hoàn ở người – một ví dụ điển hình
Ở người, hệ tuần hoàn gồm:
- Tim 4 ngăn: 2 tâm nhĩ + 2 tâm thất.
- 2 vòng tuần hoàn:
- Vòng tuần hoàn nhỏ (phổi): Trao đổi khí O₂ – CO₂.
- Vòng tuần hoàn lớn (toàn thân): Vận chuyển dinh dưỡng và khí đến tế bào.
🔍 Tổng kết
Hệ tuần hoàn sinh học là một trong những hệ cơ quan sống còn, giúp duy trì cân bằng nội môi, vận chuyển chất và bảo vệ cơ thể. Việc hiểu rõ cơ chế hoạt động và phân loại của nó không chỉ quan trọng trong học tập mà còn hữu ích trong y học và sinh học ứng dụng.



